Seguimento e análise da construción
Periodo de referencia: primeiro trimestre de 2023
Data de publicación: 30/06/2023
ÍNDICE
descarga en pdf
1 Introdución
O sector da construción en Galicia xerou en 2022 un valor engadido bruto (VEB) de 3.833,6 millóns de euros, o que representa o 5,6 % do Produto Interior Bruto (PIB). Este nivel de actividade fixo que o emprego no sector se situara nos 79.904 postos de traballo equivalentes a tempo completo, o 7,7 % do total.
En España, o sector da construción representa o 4,8 % do PIB e o emprego supón o 7,1 % do total de postos de traballo equivalentes a tempo completo.
A crise sanitaria provocada pola COVID-19 ocasionou unha forte contracción da actividade económica no ano 2020, que se manifestou tamén no sector da construción, cunha caída do VEB, en termos reais, do -11,6 % en Galicia e do -13,2 % no conxunto de España. No ano 2021 o PIB rexistra taxas positivas tanto en Galicia como en España, o que non sucede co VEB da construción, que rexistra unha caída do -1,6 % en Galicia e do -3 % en España. No 2022 o VEB do sector da construción volve a taxas positivas, medrando un 0,7 % en Galicia e un 4,1 % en España. No primeiro trimestre de 2023 o VEB do sector crece un 4 % en Galicia e un 5,8 % no conxunto do Estado.
O gráfico 1 mostra o crecemento anual do VEB da construción e do PIB para Galicia e España en termos reais.
Gráfico 1. Índices de volume. Taxa de variación interanual
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte: IGE. Contabilidade trimestral de Galicia. Revisión estatística 2019; INE. Contabilidad nacional trimestral. Revisión estadística 2019
Os postos de traballo equivalentes a tempo completo, que rexistraran un forte impulso en 2021 tanto en Galicia como en España, continúan medrando no 2022, un 2,9 % en Galicia e un 3,1 % en España respectivamente.
O mesmo ocorre coas afiliacións medias á Seguridade Social, que aumentaron en Galicia un 1,9 % no ano 2022 e en España un 3,5 %.
2 O sector no primeiro trimestre de 2023
O valor engadido bruto (VEB) do sector da construción experimentou unha variación do 4 % no primeiro trimestre de 2023 con respecto ao mesmo trimestre do ano anterior. Tanto a licitación oficial como a edificación rexistran peor comportamento que no trimestre anterior.
Gráfico 2. Taxa de variación interanual. VEB Construción
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte:IGE. Contabilidade trimestral de Galicia. Revisión estatística 2019. INE. Contabilidad nacional trimestral. Revisión estadística 2019
Os datos de emprego mostran un peor comportamento que os de actividade no primeiro trimestre de 2023, cun aumento do 2,8 % dos postos de traballo equivalentes a tempo completo fronte ao 4 % do VEB, o que orixina un aumento da produtividade.
As afiliacións medias á Seguridade Social no sector da construción rexistran, no primeiro trimestre de 2023, unha variación do 1,4 %. O número medio de afiliacións do sector no primeiro trimestre de 2023 foi de 79.396.
No gráfico 3 obsérvase que as taxas de variación interanual foron negativas dende finais de 2019 ata febreiro de 2021, acadando os valores máis baixos no segundo trimestre de 2020 (71.756 afiliacións no mes de abril). Dende marzo de 2021 as afiliacións no sector rexistran taxas positivas, situándose no mes de maio de 2023 en 80.726 afiliacións e unha taxa do 2 %.
Gráfico 3. Taxa de variación interanual. Afiliacións no sector da construción
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte: Ministerio de Inclusión, Seguridad Social y Migraciones
Os datos do paro rexistrado na construción tamén mostran o impacto da crise sanitaria e económica con incrementos dende marzo de 2020 e acadando o valor máximo en abril dese ano, 16.358 parados, cunha taxa de variación interanual do 19,3 %. Dende marzo de 2021 o paro rexistrado do sector reduciuse ata chegar aos 9.309 parados no mes de maio de 2023, a cifra máis baixa nos últimos anos, e unha taxa interanual do -10,9 %.
Gráfico 4. Taxa de variación interanual. Paro rexistrado no sector da construción
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte: Ministerio de Trabajo y Economía Social
Segundo a EPA, a poboación ocupada neste primeiro trimestre de 2023 diminúe un -0,3 %.
Gráfico 5. Taxa de variación interanual. Ocupados no sector da construción
Unidade: porcentaxe (%)
2.1 Edificación residencial
O subsector da edificación residencial manifesta, dende o punto de vista da demanda, un peor comportamento no primeiro trimestre de 2023 que no trimestre anterior. Dende a óptica de oferta, tanto as licenzas como os visados rexistran taxas negativas.
Demanda
O principal indicador de demanda, a compravenda de vivendas, presenta taxas negativas neste trimestre motivadas polo incremento dos tipos de xuro e do prezo da vivenda que prexudican a actividade residencial.
O número de compravendas efectuadas sobre vivendas da Estadística de transmisiones de derechos de la propiedad do Instituto Nacional de Estadística (INE) mostra unha variación do -7,9 % no primeiro trimestre de 2023, (0,7 % no trimestre anterior). Os datos de compravenda de vivendas totais da Estatística registral inmobiliaria do Colegio de Registradores indican unha variación do -6,3 % (4,4 % no trimestre anterior).
As dúas estatísticas (INE e Registradores) apuntan que é a compravenda de vivenda usada a que máis inflúe na evolución do conxunto xa que supón case o 80% das compravendas. Segundo o Colegio de Registradores, as compravendas de vivenda usada diminuíron un -4,6 % (5,3 % no trimestre anterior) e a vivenda nova un -11,9 % (1,8 % no trimestre precedente).
Segundo os datos do INE, as compravendas de vivenda usada diminuíron un -7,3 %, e a vivenda nova un -10,1 %.
| Tempo | Galicia | España | Galicia | España |
|---|---|---|---|---|
| 2021 | 30,2 | 34,8 | 28,7 | 34,5 |
| 2022 | 8,6 | 14,7 | 11,4 | 14,5 |
| ….2022/I | 15,0 | 26,9 | 15,5 | 27,1 |
| ….2022/II | 13,1 | 19,6 | 16,2 | 19,5 |
| ….2022/III | 8,7 | 9,9 | 10,1 | 8,9 |
| ….2022/IV | 0,7 | 4,0 | 4,4 | 4,3 |
| ….2023/I | -7,9 | -2,1 | -6,3 | -2,0 |
Fonte: INE, Colegio de registradores
Segundo a Estatística de transacciones inmobiliarias do Ministerio, o número de transaccións diminuíu un -8,2 % no primeiro trimestre (-8,3 % no trimestre anterior). A vivenda usada varía un -7,3 % e a nova un -19,1 %.
Segundo a Estadística de constitución de hipotecas do INE, o número de vivendas hipotecadas sen ter en conta aquelas con cambios nas condicións mostra no primeiro trimestre de 2023 unha diminución do -18,1 %, despois de catro trimestres con taxas positivas.
| Tempo | Galicia | España | Galicia | España |
|---|---|---|---|---|
| 2021 | 29,6 | 38,3 | -11,4 | -22,6 |
| 2022 | 3,2 | 6,4 | 43,6 | 66,3 |
| ….2022/I | 16,7 | 23,6 | 20,8 | 104,0 |
| ….2022/II | 6,8 | 12,1 | 51,1 | 89,2 |
| ….2022/III | 1,3 | 4,6 | 43,4 | 55,1 |
| ….2022/IV | -8,3 | -9,9 | 67,7 | 36,1 |
| ….2023/I | -8,2 | -10,0 | -18,1 | -0,9 |
Fonte: Ministerio de transportes, Movilidad y Agenda Urbana, INE
As hipotecas con cambios rexistrais incrementáronse dende finais de 2020 e comezaron a reducirse no comezo de 2022. No primeiro trimestre de 2023 volven a incrementarse, en Galicia houbo unha media de 295 hipotecas, fronte a unha media de 278 hipotecas con cambios no mesmo trimestre do ano anterior.
O importe medio das hipotecas en vivenda neste primeiro trimestre foi de 116.043 euros en Galicia, un 81,2 % do importe medio estatal coa información da estatística do INE. Con respecto ao mesmo trimestre do ano anterior, o importe medio medrou en Galicia un 3,4 % e no conxunto do Estado un 0,2 %.
A Estadística registral inmobiliaria do Colegio de Registradores sinala que o importe medio das hipotecas creceu un 1,8 % no primeiro trimestre de 2023 respecto ao mesmo trimestre do ano anterior en Galicia e baixou un -1,5 % no conxunto do Estado. A cota media mensual aumenta un 16,9%.
Esta mesma fonte indica que o tipo medio de xuro pasou do 2,74 % ao 3,19 % no primeiro trimestre; o prazo medio das hipotecas variou lixeiramente no primeiro trimestre de 2023 (0,7 %).
Os prezos da vivenda incrementáronse no último trimestre, como xa viñan facendo nos anteriores. Se atendemos aos datos publicados polo Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana (MITMT), o prezo da vivenda (€/m2) rexistrou un crecemento neste trimestre dun 4 %, sendo no trimestre precedente do 2,6 %. Segundo o indicador do INE, o prezo da vivenda aumenta un 3,4 %, ( 4,5 % no trimestre anterior).
| Tempo | Galicia | España | Galicia | España |
|---|---|---|---|---|
| 2021 | 1,3 | 2,1 | 4,6 | 3,7 |
| 2022 | 3,6 | 5,0 | 6,6 | 7,4 |
| ….2022/I | 2,2 | 6,7 | 8,3 | 8,5 |
| ….2022/II | 4,9 | 5,5 | 7,7 | 8,0 |
| ….2022/III | 4,6 | 4,7 | 6,1 | 7,6 |
| ….2022/IV | 2,6 | 3,3 | 4,5 | 5,5 |
| ….2023/I | 4,0 | 3,1 | 3,4 | 3,5 |
Fonte: Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana, INE
O gráfico 6 mostra a alza nos prezos da vivenda nos últimos trimestres, tanto co indicador do INE como co do Ministerio.
Gráfico 6. Prezos da vivenda. Taxa de variación interanual
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte: Precios de vivienda (MITMA) e Índices de precios de la vivienda (INE)
O tipo de xuro de referencia do mercado hipotecario (Euribor), con influencia na demanda, sitúase en valores positivos dende o mes de abril de 2022 (o que non ocorría dende febreiro de 2016) e encadea subidas nos últimos meses. En maio de 2023 sitúase no 3,86%.
O tipo de xuro dos préstamos hipotecarios, publicado polo Banco de España, situouse, no primeiro trimestre de 2023, no 3,58 % ( 2,87 % no trimestre precedente).
Gráfico 7. Tipos de xuro das hipotecas
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte: Banco de España e Colegio de Registradores
O esforzo financeiro - medido como a porcentaxe de salario que unha persoa ten que destinar ao pago do préstamo hipotecario – continua a súa tendencia crecente acadando o 28 % no primeiro trimestre, lixeiramente superior á do trimestre precedente (25,6 %). A subida do tipo de xuro hipotecario e o incremento do prezo da vivenda son factores que aumentan o esforzo financeiro dos fogares.
Gráfico 8. Esforzo financeiro
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte: IGE
O comportamento do emprego total da economía afecta á demanda de vivenda, debido a súa repercusión sobre a renda dispoñible dos fogares. As persoas ocupadas totais, segundo a EPA, aumentaron un 1,1 % en taxa interanual no primeiro trimestre de 2023 (1,2 % no trimestre anterior). As afiliacións totais á Seguridade Social (media do mes) acadan no primeiro trimestre de 2023 un ascenso do 1,1 % (1,2 % no trimestre precedente).
Segundo os rexistros das oficinas de emprego, o paro rexistrado total está a diminuír dende o mes de abril de 2021. No primeiro trimestre de 2023 o paro rexistrado total variou un -6,7 %. O total de persoas paradas, medido pola EPA, amosa unha variación no primeiro trimestre de 2023 do -4,2 %
Oferta
Dende a perspectiva da oferta residencial, as series periodificadas de licenzas e visados, contemporáneas da actividade, encadean dous trimestres con taxas positivas.
A superficie a construír segundo as licenzas, na serie sen periodificar, mostra unha caída do -23,5 % no primeiro trimestre de 2023; segundo os visados a superficie tamén diminúe (-37,1 %).
O número medio mensual de vivendas visadas no primeiro trimestre de 2023 foi de 312 (a media mensual de 2022 foi 381 vivendas). No caso das licenzas concedidas polos concellos, a media mensual no primeiro trimestre de 2023 foi de 192 vivendas a crear de nova planta, sendo a media do 2022 227 vivendas.
| Tempo | Licenzas | Visados |
|---|---|---|
| 2021 | -4,0 | -6,9 |
| 2022 | -4,3 | 0,7 |
| ….2022/I | 7,1 | 36,2 |
| ….2022/II | 19,5 | -23,4 |
| ….2022/III | -9,0 | -4,8 |
| ….2022/IV | -32,4 | -2,9 |
| ….2023/I | -23,5 | -37,1 |
Fontes: IGE-Ministerio de Movilidad, Transportes y Agenda Urbana. Colegios de arquitectos
Tendo en conta que a realización das obras se estende ao longo de máis ou menos ano e medio, se periodificamos os datos de licenzas e de visados obteríamos os resultados que se mostran no cadro 5. Tanto as licenzas como os visados aumentan no primeiro trimestre: as licenzas o 1 % e os visados o 13,6 %
| Tempo | Licenzas | Visados |
|---|---|---|
| 2021 | 21,7 | -2,2 |
| 2022 | -1,1 | -6,7 |
| ….2022/I | -2,6 | -17,4 |
| ….2022/II | -2,0 | -12,4 |
| ….2022/III | -1,0 | -1,6 |
| ….2022/IV | 1,0 | 6,4 |
| ….2023/I | 1,0 | 13,6 |
Fontes: IGE-Ministerio de Movilidad, Transportes y Agenda Urbana. Colegios de arquitectos
No seguinte gráfico móstrase o comportamento da serie de visados periodificada.
Gráfico 9. Edificación residencial. Visados de obra nova periodificados (superficie a construír). TVI
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte: IGE. Elaboración propia
2.2 Edificación non residencial
As dúas principais fontes de información sobre este subsector, licenzas e visados, indican unha baixada no primeiro trimestre de 2023. Así, os visados presentan unha variación do -86,9 % ( 203,6 % no trimestre anterior) e as licenzas varían un -67,9 % (46,9 % no trimestre precedente).
| Tempo | Licenzas | Visados |
|---|---|---|
| 2021 | -7,8 | -49,4 |
| 2022 | 74,9 | 121,5 |
| ….2022/I | 100,6 | 222,7 |
| ….2022/II | 81,9 | 112,7 |
| ….2022/III | 60,0 | -49,2 |
| ….2022/IV | 46,9 | 203,6 |
| ….2023/I | -67,9 | -86,9 |
Fontes: IGE-Ministerio de Movilidad, Transportes y Agenda Urbana. Colegios de arquitectos
A serie periodificada de visados, máis contemporánea co nivel de actividade, presenta no primeiro trimestre de 2023 unha diminución do -35%. As licenzas indican, pola contra, un crecemento do 51 %.
| Tempo | Licenzas | Visados |
|---|---|---|
| 2021 | 4,2 | -32,8 |
| 2022 | 27,4 | 58,1 |
| ….2022/I | -26,2 | 4,2 |
| ….2022/II | 21,0 | 113,7 |
| ….2022/III | 42,1 | 94,6 |
| ….2022/IV | 83,3 | 46,2 |
| ….2023/I | 51,0 | -35,0 |
Fontes: IGE-Ministerio de Movilidad, Transportes y Agenda Urbana. Colegios de arquitectos
Gráfico 10. Edificación non residencial. Visados de obra nova periodificados (superficie a construír). TVI
Unidade: porcentaxe (%)
Fonte: IGE. Elaboración propia
2.3 Licitación oficial
En canto á licitación oficial, segundo os datos do Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana, o importe licitado no primeiro trimestre de 2023 polas administracións en construción (edificación e enxeñería civil) en Galicia rexistrou un descenso do -8,3 %, con respecto ao licitado no mesmo trimestre do ano anterior. As obras de enxeñería civil, que supuxeron un 77,1 % da actividade licitadora da Administración neste trimestre, presentan unha baixada do -16,9 %.
| Tempo | Galicia | España | Galicia | España |
|---|---|---|---|---|
| 2021 | 50,4 | 98,6 | 82,5 | 87,6 |
| 2022 | -8,0 | 23,3 | -20,2 | 28,0 |
| ….2022/I | -10,9 | 35,1 | -16,2 | 52,7 |
| ….2022/II | 45,1 | 14,3 | 56,5 | 14,3 |
| ….2022/III | -38,8 | -2,5 | -43,4 | 12,7 |
| ….2022/IV | -4,2 | 51,0 | -49,0 | 41,2 |
| ….2023/I | -8,3 | 8,7 | -16,9 | 15,1 |
Fonte: Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana
Nota: dende abril de 2018 non se inclúen datos dos entes locais (concellos, mancomunidades, etc)
3 Resumo
O sector da construción en Galicia xerou en 2022 un valor engadido bruto (VEB) de 3.833,6 millóns de euros, o que representa o 5,6 % do Produto Interior Bruto (PIB). Este nivel de actividade fixo que o emprego no sector se situara nos 79.904 postos de traballo equivalentes a tempo completo, o 7,7 % do total.
En España, o sector da construción representa o 4,8 % do PIB e o emprego supón o 7,1 % do total de postos de traballo equivalentes a tempo completo.
No primeiro trimestre de 2023 o VEB do sector crece un 4 % en Galicia e un 5,8 % no conxunto do Estado.
O principal indicador de demanda, a compravenda de vivendas, presenta taxas negativas neste trimestre motivadas polo aumento dos tipos de xuro e o prezo da vivenda que prexudican a actividade residencial.
O número de compravendas efectuadas sobre vivendas da “Estadística de transmisiones de derechos de la propiedad” do INE mostra unha variación do -7,9 % no primeiro trimestre de 2023. Os datos de compravenda de vivendas totais da “Estatística registral inmobiliaria” do Colegio de Registradores indican unha variación do -6,3 % .
Dende a perspectiva da oferta residencial, as series periodificadas de licenzas e visados, contemporáneas da actividade, encadean dous trimestres con taxas positivas.
No caso da oferta non residencial, as dúas principais fontes de información sobre este subsector, licenzas e visados, indican unha baixada no primeiro trimestre de 2023. Así, os visados presentan unha variación do -86,9 % e as licenzas varían un -67,9 %.
En canto á licitación oficial, segundo os datos do Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana, o importe licitado no primeiro trimestre de 2023 polas administracións en construción (edificación e enxeñería civil) en Galicia rexistrou un descenso do -8,3 %, con respecto ao licitado no mesmo trimestre do ano anterior. As obras de enxeñería civil, que supuxeron un 77,1 % da actividade licitadora da Administración neste trimestre, presentan unha baixada do -16,9 %.